Spor atlarında en sık karşılaşılan sorunlar hareket sistemi ile ilgilidir. Topallığa sebep olmayan hafif dereceli problemler atın performansını olumsuz yönde etkileyebilir. Eğer var olan problem topallığa sebep oluyorsa, atın bacağında ağrı olma ihtimali çok yüksektir. Bu şekilde acı hisseden bir at dinlendirilmeli ve gerekiyorsa tedavi edilmelidir.
Hareket sistemi incelenirken belli bir stratejiyle çeşitli özel muayeneler yapılır. Bunlara örnek olarak;
topallık muayenesi, sırt ve bel bölgesinin muayenesi, tırnağın muayenesi verilebilir.
Atlar, canları yandığında insanlarda olduğu gibi, neresinin ağrıdığını net olarak “şuram ağrıyor” diye belirtemez. Bu nedenle veteriner hekim, bir dedektif gibi sistemli çalışarak ihtimalleri teker teker elemek ister.
Topallığın sebebi araştırılırken, atın ve at sahibinin bu hedef doğrultusunda veteriner hekimle beraber ortak çalışması ve özellikle de sabır göstermesi çok önemlidir. Bütün at sahipleri bilmelidir ki, kesin teşhis konulmadan uygulanmaya başlanan bir tedavinin başarı şansı şüphelidir. Muayeneyi yapacak veteriner hekim ilk olarak atınızın topallığı ile ilgili sizden bilgi alacaktır. Bu bilgi alma süreci, problemin karmaşıklığına göre bazen oldukça uzayabilir.
Atın topallığı ilk ne zaman fark edildi? Belirtiler ortaya çıkmadan önce çalışma programında bir değişiklik yapıldı mı, ya da çalışmaya ara verildi mi? Belirtilerde egzersiz ya da dinlenme ile bir değişiklik oluyor mu? vb. sorular at sahibine yöneltilir. Özellikle atın bakıcısı (seyisi), binicisi ve antrenörü farklı kişilerse, atın durumuyla ilgili her birinin bilgisine başvurulabilir.
At, sert zeminde ve düz bir yolda önce adetada incelenir sonra süratli koşturulur. Atı yedekte koşturan kişinin dizginleri veya yular ipini kısa ve gergin tutmaması çok önemlidir. Kısa ve gergin tutulan dizginler, hafif topallıklarda ortaya çıkan tipik kafa hareketini görmemizi engelleyebilir. Atı hareket halinde inceleyen veteriner hekim, varsa topallayan bacağı bulmaya odaklanır. Yine ön ve arka bacakların adım uzunluğuna yandan bakılır, sırt ve bel bölgesinin hareketliliği değerlendirilir.
Topallık gösteren bacağın belirlenmesinin ardından, ağrılı olan bölgenin tam olarak saptanması çok önemlidir. Bu amaçla atın bacağı, tırnaktan başlanarak yukarı doğru muayene edilir. Tırnağın muayenesi için tırnak muayene pensi kullanılır. Elle yapılan muayenede (palpasyon) bölgesel sıcaklık ve şişliklerin olup olmadığı kontrol edilir. Kemikler, eklemler, tendon ve ligamentler, kaslar, damarlar ve sinir dokusu ayrıntılı bir şekilde incelenir. Dokulara elle ve parmaklarla baskı uygulanarak atın reaksiyonları ölçülür.
Provokasyon deneyleri adı altında, eklemlerdeki ağrı reaksiyonları ölçülebilir. Bu amaçla bir veya birden fazla eklem aynı anda 1 dakikalığına kuvvetli bir baskı ile bükülür. Bu süre sonunda at, tekrar koşturulur ve topallığın artıp artmadığına bakılır.
| Tırnağın belirli noktalarına baskı uygulanarak atın ağrı reaksiyonu gösterip göstermediği tespit edilir. |  |
 | Tendonların elle muayenesi. Palpasyonda sıcaklık, hassasiyet, ağrı ve diğer yapısal değişiklikler incelenir. |
Atın sağrısından boynuna kadar uzanan sırt ve bel kasları hareket sisteminin çatısı gibidir. Binicinin ağırlığını öncelikle bu kaslar karşılar. Sağlıklı ve dolayısıyla elastik bir yapıda olan sırt ve bel kasları sayesinde atın adım uzunluğu artmakta, arka bacaklar daha etkin bir şekilde çalışmaktadır. At çok daha kolay uzanabildiğinden gerek yarış, gerekse engel atlama ya da dresaj atı olsun performansı artmaktadır.
Atların sırt ve bel kaslarında da insanlarda kulunç olarak bilinen kas sıkışıklıkları, tutukluklar meydana gelmektedir. Özellikle atın sırtına uygun olmayan eyerler bu kasların sağlığını bozmaktadır. Eyer ortopedik bir ayakkabı gibidir; markası ne olursa olsun, ne kadar kaliteli malzemeden yapılmış olursa olsun atın sırt yapısına uygun olması gerekir. Aksi takdirde binicinin ağırlığını atın sırtına eşit bir şekilde dağıtamayacak ve kaslarda problem oluşmasına neden olacaktır. Bu uygunluk değerlendirilirken cidago yapısı, omuz açısı gibi bir çok kriter göz önüne alınır. Sırt ve bel kaslarında oluşan problemlerin tek kaynağı eyer değildir. Biniş ve çalışma da bu kasların sağlığı açısından oldukça önemlidir.
Sırt ve bel kaslarında meydana gelen sorunlar herhangi bir topallığa sebep olmayabilir. Bu durumda problemin farkına varmak güçleşir. Tecrübeli bir binici ve atını yakından tanıyan bir at sahibi atın binişteki, ahırdaki ve tımar sırasındaki davranışlarına bakarak sırt ve bel kaslarında problem olduğundan şüphelenebilir. Böyle bir durumdan şüphelenildiğinde veteriner hekime haber verilmelidir. Fark edilmeyen ve/veya uzun süre tedavi edilmeyen kas problemlerinin tedavisi ve kasların fizyolojik, elastik yapısına yeniden kavuşması daha uzun zaman almaktadır.
